Moeten we lesgeven op afstand verbieden?

Vorige week had de Goudse Waarden in Gouda de primeur: een aantal leerlingen uit 6 VWO volgde een les voor het vak Wiskunde D die werd verzorgd door een docent die in Hoensbroek (Zuid-Limburg) stond. Hierbij werd gebruik gemaakt van een oplossing van Like2Teach, een startup uit Maastricht. De leerlingen waren niet razend enthousiast want ze misten de persoonlijke aandacht. De landelijke politiek (met name de oppositie) heeft zich begin dit jaar nog uitgesproken tegen onderwijs op afstand. Zij dienden een motie in met als doel lesgeven op afstand wettelijk te verbieden. Hebben zij gelijk?

Like2Teach

Like2Teach is een startup uit Maastricht die niet alleen een technische oplossing aanbiedt voor lessen op afstand, maar ook leerkrachten/docenten die de lessen op afstand kunnen verzorgen. In totaal zijn er op dit moment 61 leerkrachten/docenten beschikbaar, zo meldt de website. Hoe de oplossing technisch in elkaar zit wordt niet direct duidelijk, maar er zijn in ieder geval geen hele dure videoconferencing oplossingen nodig. Als je met Like2Teach in zee gaat doe je dat voor minimaal 4 maanden. Prijzen worden op de website helaas niet vermeld.

Potentiële bezwaren

Belangrijkste argument van de oppositiepartijen om begin dit jaar een motie in te dienen die tot doel had lesgeven op afstand bij wet te verbieden is de angst voor het ontbreken van persoonlijke aandacht. Iets wat wordt bevestigd door de ervaringen van de leerlingen in Gouda en waar ik mij zeker iets bij voor kan stellen als het contact tussen docent en leerlingen beperkt blijft tot de klassikale instructie. Maar het is natuurlijk ook mogelijk om via dezelfde technologie één op één contact te hebben. En de docent die de leerlingen in Gouda les gaf vanuit Hoensbroek gaat ook met de leerlingen uit eten om ze beter te leren kennen. Een goed punt, want net zo goed als samenwerken op afstand niet lukt op het moment dat je elkaar niet kent en elkaar niet af en toe face to face ontmoet, kan ik mij voorstellen dat dit bij lesgeven op afstand ook het geval is.

Een volgend potentieel bezwaar is hoe je de orde tijdens de les handhaaft als de docent of leerkracht vele kilometers verderop zit. In Gouda ging dit goed omdat het ging om een kleine groep gemotiveerde leerlingen die vrijwillig voor een specifiek vak hebben gekozen. Desondanks zat er een klassenassistent bij om indien nodig leerlingen tot de orde te roepen. Iets wat sowieso nodig is bij grotere groepen. En in het PO waarschijnlijk ook bij kleinere groepen.

Waarom zou je het dan toch overwegen?

Een eerste reden dat Like2Teach met een dergelijke oplossing komt en een school als in Gouda hiermee aan de slag gaat is toch het huidige tekort aan leerkrachten en docenten. Een tweede reden is dat er regio's zijn waar er nog zo weinig leerlingen zijn dat het financieel niet meer haalbaar is om vakleerkrachten aan de eigen organisatie te binden. Het is denk ik geen toeval dat een bedrijf als Like2Teach in Limburg start. Een regio waar buiten de steden de vergrijzing enorm toeslaat.

Lesgeven op afstand is dan toch een manier om relatief dure expertise de school in te halen. Met alle bijkomende vraagstukken van dien.

Alternatieven

Zijn er geen alternatieven voor lesgeven op afstand? Jawel, je kunt ontbrekende expertise ook binnen halen via bijvoorbeeld Massive Open Online Courses (MOOC's) met daarin video-instructies. Met als voordeel dat leerlingen een instructie net zo vaak kunnen bekijken als nodig en dat je als leerkracht/docent op basis van het kijkgedrag van leerlingen kunt achterhalen met welke stof zij moeite hebben. Nadeel van een dergelijke omgeving is dat de directe interactie met de leerkracht/docent (wat je bij de oplossing van Like2Teach bijvoorbeeld wel hebt) ontbreekt.

Verbieden?

Moet je toepassingen als Like2Teach (lesgeven op afstand) en MOOC's zoals voorgesteld door een aantal oppositiepartijen in Den Haag verbieden om verschraling van het onderwijs (dat is hun angst) te voorkomen?

Je moet zeker niet toe willen groeien naar een situatie dat leerlingen alleen maar les op afstand krijgen of alle stof via video-instructies tot zich moeten nemen. Dat wíl volgens mij ook niemand.

Maar het past wel in de ontwikkeling dat leerlingen zelfstandiger gaan werken en gepersonaliseerd leren dat leerlingen af en toe les op afstand krijgen van een expert op een bepaald vakgebied of zelfstandig een video-instructie volgen. Altijd als onderdeel van een leerproces waarin zij intensief begeleid worden door een coach.

In gebieden waar of sprake is van een personeelstekort of sprake van een leerlingentekort kunnen genoemde technologieën een praktische oplossing bieden voor knelpunten.

In een kramp schieten en deze nieuwe technologieën verbieden is volgens mij dus niet de weg. Laat scholen zelf kijken hoe zij deze technologieën kunnen gebruiken in aanvulling op andere lesvormen. Biedt scholen de ruimte om knelpunten creatief op te lossen. Biedt ruimte voor innovatieve onderwijsvormen die er hopelijk voor zorgen dat leerlingen meer leergierig worden dan nu en meer eigen en bewuste keuzes gaan maken. We hebben ze lang genoeg vermoeid met hele dagen 2 aan 2 twee te luisteren naar instructies die over ze worden uitgestort.